Tahir Süleymanov:

 Azərbaycan futbolunda sistemsizlik hökm sürür

Yeni əsrdə texnoloji elmin dünyaya gətirdiyi internet/şəbəkə, söz azadlığı demokratiyası fonunda "Overton pəncərəsi" yanaşması, sosioloji konsepsiyası özünə geniş yer alıb.

İdeyaya uyğun olaraq, ictimai diskursda qiymətləndırmə dərəcəsi şkalası yaradılıb:

1. Ağlasığmaz

2. Radikal

3. Məqbul

4. Məntiqli

5. Standart

6. Mövcud norma.

Bəlli konsepsiyanın əleyhdarları olsa da, amerikalı alimin fikirləri, müasir dövrdə cərəyan edən xaotik düşüncə, kütlə tərzinin vahid "pəncərə" təfəkkürünə uyğunlaşdırılmasıdır. Sadə dillə yanaşsaq, pəncərə açıqdırsa, xəzri, gilavar küləyi evi tozanağa çevirəcək, dağıdacaq. Dünya çapında bunun daha dəhşətli tufanı, sunamisi də var. Yəni, söz demək imkanı anarxiyaya, xaosa yol açmamalı, ümumi senzura yoxdursa, daxili senzura, məsuliyyət önə çıxmalıdır...

Resad Bebirov:

İnsan kapitalı, idman sənayesi, və bazar

Özü özünü hərəkətə gətirə bilən mexanizmin qurulması və sistemləşdirilməsi.

Dünyanın dolaşıq maliyyə iqtisadi mexanizmlərindən baş çıxara bilən vətənpərvər sağlam beyinlərə ehtiyac var.

 

Tahir Süleymanov:

Hazırkı vəziyyətdə bunların futbolda tam həyata keçirilməsi çox ağır prosesdir.

Dünya/Avropa klub futbolunun ayaqda qalmasının əsas faktorlarından biri - teleyayımdan gələn gəlirlərdir. Bu sahədən ölkə klubları bir qəpik vəsait əldə etmir.

"Qarabağ"ın "Braqa" ilə oyununa minimal bilet satışı 5 manatdandır, narazılıq edilir. Əhalini, azarkeşləri başa düşmək olar, imkanlar məhduddur. Ehtiram Quliyevin səmimi etiraf etdiyi kimi, futbola sərmaye yatırılması barədə müraciətinə heç bir şirkət, imkanlı şəxs cavab verməyib/təəccüblənib. Avropada digər gəlir gətirəcək sahələr eyni qaydada. UEFA 5-6 il öncə klublarımıza ayrı-ayrılıqda uşaq futbolu üçün bir milyon vəsait ödədi, 90% legionerlərə xərcləndi, AFFA ört-bastır etdi.

Klubların avrokuboklarda çıxışları üçün sifariş vərəqində mütləq öz yetirmələri olmalıdır tələbi var, federasiya/PFL-də belə tələb irəli sürülmür....

Çox məqamlar var, yormayım sizi...

Bəli, ən önəmlisi - insan kapitalı!

QEYD. Sarı fonda verilən başlıqlar sosial şəbəkə ilə eynilik təşkil edir.

Fərdi yanaşma, subyektivlik labüddür/subyektiv düşüncələrin özü belə obyektivliyə, mövcud şəraitə, analizlərə söykənməlidir. Əks halda, "boğazdan keçməyən fikirlər" məsələlərin həlli yollarının axtarılmasına yox, kütləvi söz savaşına gətirib çıxarır, nəinki inkişafın təmin olunması, dağıdıcı qüvvəyə çevrilir.

Mart ayında AFFA Nizamnamə tələblərinə uyğun Hesabat-Seçki Konfransı keçiriləcək. Strateji olaraq, qarşıdakı 5-10 ildə Azərbaycan futbolunun gələcəyi, bu taleyüklü rəsmi seçkilərdən, çıxarılacaq qərarlardan asılıdır. Futbol ictimaiyyətinin bütün fikirləri, aparılan müzakirələr bu istiqamətə yönəlmək əvəzinə,

son günlər gündəmi ortalığa atılan limitli/limitsizlik mövzusu zəbt edib.

Heç bir hüquqi kökü olmayan Klublar Komitəsi AFFA/PFL-li(!) ayağına gətirərək Azərbaycan futbolunun "bəlasının" limit olduğunu isbat etməyə çalışıblar. Nə yaxşı ki, klublar arasında kəskin fikir ayrılığına görə, məsələ "dondurulub". Reallıqda isə, bu "ideyanı" ortaya atanlar məqsədlərinə nail olublar...

Çempionatın ən qızğın dövründə hansı klublar tələm-tələsik ölkə futbolunu "düşünür"? Büdcəsinə, imkanlarına, iddialarına görə liqanın ən uğursuz iki klubu - "Sabah", "Neftçi". Heyətində ən çox bahalı, aşırı qiymətə alınan, legioner yığını olan iki komanda... "İdman bizlik deyil" deyən rəhbər(lər), Azərbaycan futbolununun gələcəyi ilə bağlı "narahatlıq" keçirirlər. Məqsəd isə mövcud uğursuzluqları yaddan çıxarıb yayındırma manevridir. Təəssüf ki, federasiya, təşkilati qurum, bir sıra iş başında olan məşqçilər də tələyə düşür və ya belə "ideyaların" tərəfdarlarıdırlar.

İstənilən ölkə çempionatının, klub futbolunun əyani səviyyə göstəricisi avrokuboklardakı çıxışlar, nəticələrdir. Limitsiz, tam legionerli komandalarımızdan 4-dən minimum 3-ü qruplarda çıxış edəcək? Teleyayım müqavilələri, qapını döyəcək sponsorlardan, forma, bilet satışından milyonlar əldə ediləcək? 15-20 milyon xərcləyib, bəxt gətirərsə, 1-2 futbolçunu maksimum 3-5 milyona satıb büdcənin yeri doldurulacaq? Ancaq Ç.L.-n qrupu klublarımız üçün, bu vəsaitin kompensasiyasını təmin edir.

Azərbaycanı Avropa ilə müqayisə etmək doğru olmaz. Qitədə mexanizm kimi çalışan futbol industriyası ölkəmizdə mövcud deyil və yaxın illərdə olması da mümkünsüzdür. Konfransa bir ay qalmış belə müzakirələrin aparılması isə, yaxın 15-20 ildə də futbolumuzun dirçəlməsini şübhə altına alır.

Dünya futbol industriyasının gəlir mənbələri mütləq 4-5 faktora söykənir:

1. Baş sponsor, titul sponsor, sponsorlar

2. Teleyayım

3. Forma/atribut satışı

4. "Oyun günü" gəlirləri

5. Futbolçu alışı/satışı.

Və s....

Azərbaycanda futbol təsərrüfatı dövlət tərəfindən dəstək verilən sosial layihədir.

Ölkə futbolunda ancaq uşaq-gənclər sahəsində səmərəli fəaliyyətin, səbr edib 5-10 il gözləmək nəticəsində 3-5 futbolçu yetişdirilib satıla bilər... Və ya Azərbaycan futbolu nisbətən tranzit ölkəyə çevrilə, əsasən Afrikadan gətirilən ucuz/gənc futbolçuların püxtələşməsini təmin edib Avropa klublarına ötürə bilər. Təbii ki, bu da tam çıxış yolu deyil.

Azərbaycan futbolunda sistemsizlik hökm sürür. Şəxsi məqsədlər, vəzifə davaları, futbol iyerarxiyasında təsadüfi adamların olması, ölkə futbolunu çökdürüb, məhv edib. Limit/limitsizlik/millinin baş məşqçisi/infrastruktur/ uşaq futbolu/klub inkişafı daxil, məsələlərə kompleks yanaşılmalı, ölkə futbolu adına ümumi plan üzrə inkişaf proqramı hazırlanıb qəbul edilməlidir. Ayrı-ayrılıqda, pərakəndə müzakirələr, verilə biləcək qərarlarla bunların heç biri istənilən effekti verə bilməz. Bunun üçün, ilk növbədə AFFA-da ciddi islahatlara gedilməlidir.

Dövlətdən klublara illik 3.000 000 vəsait ayrılır.

Autsayder komandalarda legioner sayı ortalama 10-dur(!). Hər 5-6 aydanbir bir dəstə əcnəbi göndərilir, digərləri gətirilir. Dövlətin Azərbaycan futbolunun inkişafına ayırdığı vəsaitlə(!)... Bilənlər bilir, bilməyənlərin bilməsi daha məqsədəuyğundur. Təvazökarlıqdan özləri bunu dilə gətirməyə, reklam etməyə bilər, 3 milyonluq klublara paket layihəsini həyata keçirən, dəstək verən, daha yuxarılarda təsdiq etdirən AFFA deyil, Mikayıl Cabbarovun əməyidir. Klublarda məvacib alan "rəhbərlər" isə, bu vəsaitin legionerlərə xərclənilməsini təmin edirlər, hələ şikayətlərindən də qalmırlar. Ümumiyyətlə, dövlətdən ayrılan vəsaitin 100%-i infrastruktur, uşaq-gənclər futbolunun inkişafına yönəldilməlidir. Ən yaxşı halda sponsor tapılana kimi, maksimum maliyyə limitli olmaqla, 3-5 legionerin transferinə icazə verilə bilər.

Futbolumuzda azsaylı sponsorlardan biri olan, şəxsi vəsaitini əsirgəməyən, qayğı göstərən Ehtiram Quliyev və ya digərləri legioner alınmasına öz pulunu xərcləyirsə, buna heç kim söz deyə bilməz. Dövlətin ayırdığı vəsait Azərbaycan xalqına məxsusdur və öz futbolçularımızın yetişməsinə xərclənməlidir.

Necə ki, Danimarkada dövlət tərəfindən stadionlar inşa edilir, infrastruktur yaradılır, güzəştli şərtlərlə klublara icarəyə verilir, uşaq-gənclər futboluna maliyyə ayrılır. Peşəkar klubların fəaliyyəti isə ancaq sponsor/sərmayəçilər üzərində qurulur.

Azərbaycan futbolunun dirçəlməsi yolunda öncə doğru kadr islahatları yolu tutulmalı, futbolu bilən insanlara üstünlük verilərək işlək mexanizm sistemi yaradılmalıdır. Kor-koranə Avropa modellərindən istifadə edilməsi də yolverilməzdir. Daxili futbol ənənələrinə, şəraitə, mental dəyərlərə uyğun məqbul və inkişafı təmin edəcək idarəçilik mexanizminin formalaşdırılması şərtdir. Diletant, peşəkar futbolun ruhunu bilməyən, dost-tanış vasitələri ilə futbol vəzifələrinə gətirilən federasiya/klub "rəhbərləri" ilə Azərbaycan futbolunun dirçəlməsi mümkünsüzdür!

Bu gün problem limit/limitsizlik məsələsi deyil, ölkə futbolunda illərdi ümumi futbolla yanaşı uşaq-gənclər futboluna marketoloqların, futbola heç bir aidiyyatı olmayan insanların rəhbərlik etməsi müzakirə olunmalıdır. "Futbolçu yoxdur" deməklə iş bitmir! 200 min futbolçunun kağız üzərində AFFA-da qeydiyyatdan keçirilməsi araşdırılmalıdır. Federasiya/klubların işbirliyi nəticəsində son 10 ildə 10 yaşlı uşaqların 20 yaşında artıq yetgin futbolçulara çevrilməli idilər. Niyə keyfiyyətli futbolçular hazırlanmayıb, indi imdad çəkilir?!

Təhlillər düzgün istiqamətdə aparılmalıdır.

Qrupları təmin edən klublarımız heyətdə həmişə yerli futbolçulardan yararlanıb, çəkinmədən gənc futbolçuları əsas heyətdə oynadıb. Vaxtilə "arazlarımız, cavidlərimiz, seyidlərimiz, emillərimiz var" ifadəsinə görə gecə-gündüz tənqid olunurduq. Bu gün maaş davası edən eddilərin ümidinə qalınıb. Niyə yeni futbolçu nəslinin davamı gəlmədi?! Niyə "Sabahın ulduzları" layihəsinin qarşısı mənəviyyatsızcasına alındı?! Bunlar təhlil edilməlidir...

Bu gün "Qarabağ" bəhlulları, elvinləri, toralları çəkinmədən heyətə qatır, nəticələr qazanır, Qurban Qurbanov demir ki, legioner limiti artırılmalı və ya ləğv edilməlidir. Bəhlulun İmişlisi, Qəbələsi, Rahilin "Neftçi"si, Toralın "Xəzər Lənkəranı", Elvinin "İnter"i, Sumqayıtı müzakirə mövzusu olmalıdır. Son on ildə futbolda olanlar nə işlə məşğul olublar ki, yerli istedadlar qeybə çəkilib?! 90-larda, yeni əsrin ilk illərində nəinki akademiyalar, normal meydanlar yox idi. Bu gün klublarımızda çalışan baş məşqçi/məşqçilərin böyük əksəriyyəti futbolçu kimi, o illərdə yetişiblər. Hazırda şərait daha yaxşıdır, niyə futbolçu yoxdur?!

Çıxış yolu limitin aradan götürülməsidirmi? Limit o vaxt müzakirə edilər ki, futbol təsərrüfatı konveyer kimi çalışsın, istedadlar ilbəil sayını artırsın, təbii rəqabət yaransın, yaradılsın, uşaq yarışlarının keyfiyyəti artırılsın, bu sahəyə baxış kökündən dəyişilsin. Bu gün limitin aradan götürülməsi aldadıcı, bəhanə, dövlət vəsaiti hesabına rahat yolun gedilməsi, dövranın sürülməsidir. Sabah nə olar, olar...

Azərbaycan futbolu tək şəraitsizliyı, infrastrukturun zəifliyi, yaradılmamasına görə çökdürülməyib. Top çiləmə düşüncəsindən tutmuş, əvəzedicilərin 3-5 illik birinci dəstəyə sürgününə, yaş limiti ilə bağlı hər keçən il bir təvəllüdllü olan futbolçuların cinayətkarcasına aradan götürülməsi və digər bu tipli yanaşmalar olub.

Eddilər güya ona görə milliləşdirilirdilər ki, xaricdə oynayırlar. Nə baş verdi? Futbolçu yetişdirmək əvəzinə, yerli futbol cavabdehləri, işbazları sayəsində onların hamısı Azərbaycana gətirildi. İndi də deyilir ki, limit aradan götürülsə, yerli futbolçilar məcbur olub xaricə gedəcək. Futbolçu var? 3-5 üzdə olanı getdi, sonra nə baş verəcək? Tükənəcək! Futbolçu yetişdirilmədən, klublarda oynadılmadan necə xaricə üz tutula bilər? Uşaq yaşlarından Avropa akademiyalarına aparılan 30-40-50 istedadla iş düzəlməz, bu, işlək sistemin bir qolu olmalıdır. 10 milyonluq Azərbaycan tək Bakıdan, 30-40 yeniyetmədən ibarət deyil.

Hər bir subyektiv fikir hörmətə layiqdir. Bununla paralel, üstünlük "pəncərəyə", işi bilənlərə verilməlidir, süzgəcdən keçirilməlidir, məsləhətlərə qulaq asılmalıdır, müzakirələr mübahisələrə yox, fikir mübadilələrinə çevrilməlidir. Anarxiyanın hökm sürdüyü mühitdə, doğru yolun gedilməsi müşkülə çevrilir, futbolda kök salmış təsadüflər kütlə psixologiyasından öz məqsədləri üçün məharətlə istifadə edirlər. Buna uyulmamalıdır!

Azərbaycanda çıxış edən legioner futbolçuların maksimum 10-15%-i ustalıq səviyyələrinə görə tələblərə cavab verir. Onların böyük əksəriyyəti ölkə klublarını qruplara daşıyacaq gücdə deyillər. Legioner seçimlərində kəmiyyətə, saya yox, keyfiyyətə üstünlük verilməlidir... Ki, salyanskilər meydanda şans qazanıb futbol oynaya, püxtələşə bilsinlər. Bunun üçün futbolu bilməklə yanaşı Vətən sevgisi, öz övladlarımızın dəyərinin bilinməsi, ürək lazımdır. Necə ki, torpaqlarımızı müqəddəs pasportumuzu daşıyan ozobiçlər, almeydalar, eddilər, onlara havadarlıq edənlər yox, məhəmmədlər, əlilər, hüseynlər canlarından keçərək azad etdilər. Canlarından keçdilər ki, öz balalarımız böyüsün, yetişsin, dövlətin, xalqın vəsaiti "limitsiz"lərə xərclənməsin...