İlk 3D filmlər harada yaranıb?

Bu kəşfi Berlin arxivində iki 3D filmin nüsxələrini aşkar edən avstraliyalı nasist tədqiqatçısı və rejissor Filip Mora edib. Əvvəllər hesab edilirdi ki, həcmli çəkiliş texnologiyası 1950-ci illərdə Hollivudda icad edilmişdir. Filip Mora qırx ilə yaxındır ki, nasist Almaniyasında kino tarixini öyrənirdi. Xüsusilə, o, sevgilisi Eva Braun tərəfindən Bavariyadakı villasında lentə alınan Adolf Hitlerin "ev" videosunu ilk nümayiş etdirən "Svastika" sənədli filminin müəllifidir. Hazırda o, nasist təbliğat aparatının əhalini idarə etmək üçün reallığı necə manipulyasiya etdiyini göstərmək istədiyi yeni sənədli layihə üzərində işləyir. Berlində Goebbelsin Təbliğat Nazirliyinin arxivini öyrənərkən Mora Raum Film (məkan filmi) etiketli iki film aşkar etdi. Daha doğrusu, nazirliyin sifarişi ilə müstəqil studiya tərəfindən 3D formatında lentə alındıqları üzə çıxıb, lakin şöhrət qazanmayıb, arxivə toz-torpaq yığmaqla qalıb. “Kosmos” mənasını verən Raum işarəsinə görə heç kim onlara əhəmiyyət vermədi. Filmlər 35 mm-lik plyonkada çəkilib, görünür, iki linza və onların qarşısında yerləşdirilən prizmadan istifadə edilib. Onlardan biri “O qədər realdır ki, ona toxuna bilərsən” adlanır. Söhbət piknikdən gedir və əsas xüsusiyyət, birbaşa tamaşaçıya uçan qızardılmış kolbasa sıçramalarıdır. İkinci film həftə sonu gəzintiyə çıxan altı qızdan bəhs edir. Hər iki film təxminən yarım saat çəkir. Bu filmlərin keyfiyyəti sadəcə olaraq fantastikdir. Nasistlər hər şeyi sənədləşdirməyə və hər bir görüntüyə nəzarət etməyə çalışmaq fikrinə düşmüşdülər. Bu, onların ölkə və onun xalqı üzərində hakimiyyəti necə ələ keçirmələrinin bir hissəsi idi.

Əvvəllər hesab olunurdu ki, stereoskopik və ya 3D çəkiliş texnologiyası 1950-ci illərdə Hollivudda icad edilmişdir. Sonra zəruri avadanlıqların yüksək qiyməti və bütün prosesin mürəkkəbliyi səbəbindən geniş istifadə edilmədi.

Maraqlıdır ki, Hollivuddan əvvəl SSRİ-də də oxşar texnologiya hazırlanmışdı. 1941-ci ildə ixtiraçı Semyon İvanov təsvirin üçölçülü olduğu "Gənclər ölkəsi" filmini buraxdı. Düzdür, bu lentə xüsusi rastr ekranından istifadə etməklə baxmaq lazım idi, çünki hələ eynək yox idi.