Kosmosa göndərilən mini beyin təkamül edə bilib

ABŞ-dən olan alimlər insan beyninin orqanoidlərini kosmosa göndərməklə unikal təcrübə aparıblar. Nəticələr alimləri təəccübləndirdi: cazibə qüvvəsi olmadıqda orqanoidlər nəinki sağ qaldı, həm də Yerdəkindən daha sürətli inkişaf edib.

ISS-ə göndərilən orqanoidlər - beynin strukturunu təqlid edən süni şəkildə böyüdülmüş neyron qrupları - müəyyən amillərə məruz qaldıqda müxtəlif növ digər hüceyrələrə (neyronlar daxil olmaqla) çevrilə bilən pluripotent kök hüceyrələrdən yetişdirildi. Bəzi orqanoidlərə həmçinin beynin immun hüceyrələri, mikroqliya da daxildir. Alimlər cazibə qüvvəsinin olmamasının neyronların inkişafına necə təsir etdiyini öyrənməyə ümid edirdilər və kosmosda hüceyrələrin sağ qalması artıq özlüyündə gözlənilməz bir nəticə olsa da, orqanoidlərin geri qayıtması onları daha da təəccübləndirdi.

Məlum olub ki, orqanoidlər mikroqravitasiya şəraitində nəinki sağlam qalıb, həm də Yerdəki oxşar hüceyrələrdən çox daha sürətli inkişaf edib. Üstəlik, bu hüceyrələr daha az stress və iltihab əlamətləri göstərdi.

Tədqiqatçılar qeyd etdilər ki, kosmosdakı şərait beyin üçün təbii vəziyyətə daha yaxın ola bilər, çünki çəkisizlikdə konveksiya cərəyanları yoxdur və hüceyrələr Yerdə olduğu kimi qida maddələri ilə “yuyulmur”.

Gələcəkdə elm adamları cazibə qüvvəsinin çatışmazlığının beynin digər nahiyələrinə, xüsusən də Alzheimer xəstəliyi ilə əlaqəli olanlara necə təsir etdiyini anlamağı planlaşdırırlar.