Nəriman Qasımoğlu: 

NECƏ VARDI, ELƏDİR: NİKBİN, SEVİMLİ...

Fotodakı şəxsi bəziləriniz yəqin tanıyar. ABŞ-ın ölkəmizdəki keçmiş səfirlərindən biridir, Anne Derse.

Thanksgiving - Şükranlıq bayramında onu, bu gözəl insanı şükranlıq duyğuları ilə xatırlamaya bilmirəm.

Amerikada dəfələrlə olmuş, bir müddət ABŞ-ın ən məşhur universitetlərində çalışmışam, orada ünsiyyət bağladıqlarımdan dostlaşdıqlarım da var və olub.

Sonuncu sözü məcburam təəssüflə işlədim. Dünyasını dəyişmiş birini nəzərdə tuturam, öz aramızda yaxın bildiyimizdən Tad bəy deyə çağırdığımız məşhur Tadeuş Svetoxovskini. Allah rəhmət etsin.

Məni, ailə üzvlərimi Nyu-Yorkda səxavətlə öz mənzilində dəfələrlə qonaqlamış Evan (Cəlil Məmmədquluzadə irsinin, “Molla Nəsrəddin” jurnalının Amerikada araşdırıcısı) və Mina Siegel cütlüyü, Vaşingtonda 6 ay evlərində kirayə qaldığım ingilis dili müəllimi və klarnet ifaçısı, akademik musiqi vurğunu Jerry, Ana və Gary cütlüyü, məşhur ictimai xadim İrena Losota, Harvardda çalışdığım elmi mərkəzin müdiri Steven Bloomfield, əməkdaşı Jane... Bu gözəl insanların hər biri ilə şəxsi münasibətlərimin həqiqi dostluğa çevrilməsinin maraqlı səbəbləri, ayrıntıları var və bunların ictimai yükü də olduğundan imkan tapanda xatirələrimi gərək ətraflı yazım.

Bir amerikalı da var ki, onunla okeanın o tayında deyil, Bakıda dostlaşdım. Azərbaycanlıların tanıdığı şəxsdir, Bakıda fövqəladə və səlahiyyətli səfir işləmiş xanım Derse. Bir neçə dəfə çıxış etdiyim elmi tədbirlərə məhz məni dinləmək üçün gəlmiş, həmin yığıncaqlara vəzifəsinə görə beynəlxalq məzmun da artırmışdı. Azərbaycan dilini də öyrənirdi. Bir-birimizi ailəlikcə mənzillərimizdə ziyarət edirdik. Ona “Şeyx Sənan” pyesinin məzmununu danışmışdım, təsirlənmişdi. Məndən Hüseyn Cavidin əsərlərinin külliyyatını istədi, dedi orijinalda çalışacaq oxusun, anlamadığı sözlərin də mənasını fürsət düşdükcə bilənlərdən soruşar. H.Cavidin əsərlərinin üç cildini verdim oxusun. Bir dəfə də söhbətimiz gəlib çıxdı ana dili məsələsinə. Ona Azərbaycan ədəbi dilinin formalaşması tarixindən danışdım, C.Məmmədquluzadənin “Anamın Kitabı” pyesindən söz saldım. Bunu da mütləq oxuyacağını söylədi.

Ümumiyyətlə, mədəniyyətimizə, xüsusən musiqimizə böyük marağı vardı. Bəstəkarlarımızın akademik musiqi konsertlərinə həvəslə gedirdi. Filarmoniyada konsertlərin birində elə olur konservatoriyanın son kursunda oxuyan Türkərlə rastlaşır, ona “bəs sənin əsərlərinin konsert ifası nə zaman olacaq, olanda mütləq dəvət edərsən, gələcəm” deyir. Türkər də izah etməyə çalışır ki, bizdə daha çox klassiklərin əsərlərini ifa edirlər. Ann deyir “onda sənin müəllif konsertini gərək özüm təşkil edim, yaradıcı ictimaiyyətinizi də dəvət edərəm gəlsinlər, konserti qaldığım iqamətgahda keçirərik, sən mütləq əlaqə saxla”. Gənc bəstəkar üçün bundan gözəl nə ola bilər: ilk müəllif konserti səfirin təmtəraqlı imarətgahında təşkil edilir, ölkəmizin tanınmış intellektualları, musiqi xadimləri iştirak edir, konserti səfir özü açır, nitq söyləyir, gənc bəstəkarı iştirakçılara təntənə ilə təqdim edir. Konsert bitəndən sonra da iqamətgahda gözəl bir ziyafət...

Hazırda xanım Derse Amerikanın məşhur kilsələrinin birində - St.John Episcopal Church - icmalarla iş üzrə əlaqələndirici olaraq dyakon rütbəsindədir. Təsəvvür edin, otuz bir il diplomat işləyəsən, günün birində bu uğurlu karyeranı qəlbinin səsi ilə yekunlaşdırasan, tamamilə başqa bir peşəyə könül verəsən və bu peşəndə də uğurlu fəaliyyətə imza atıb camaatın sevimlisinə çevriləsən. Ann bundan öncə uzun müddət icma üzvləri ilə təmasda olaraq onların qayğıları ilə maraqlanıb, icmanın ehtiyaclılar, uşaqlar, evsizlər üçün həyata keçirdiyi proqramların fəal iştirakçısı olub, yetərincə mürəkkəb və səbr tələb edən prosedurlardan keçib, 4-5 il müvafiq teoloji təhsil alıb və sonda həmin dini rütbəyə layiq görülüb.

Ara bir yazışırıq. Heç dəyişməyib, necə vardı, elədir – nikbin, sevimli...

Happy Thanksgiving, dear Anne!